Euforičan aplauz za iranski film o razvodu

ZAGREB - U natjecateljskom programu Berlina u utorak su prikazana dva zanimljiva filma koja su podebljala zasad ne predugačak popis mogućih kandidata za nagrade. To pogotovo vrijedi za iranski film “Nader i Simin - razvod“ Asghara Farhadija koji je u utorak ujutro na festivalskoj projekciji ispraćen euforičnim aplauzom kao ni jedan film ove godine.

Nemar i krađa

Film 39-godišnjeg Asghara Farhadija počinje onim što piše u naslovu - scenom razvoda. Nader i Simin rastaju se zato što ona ima vizu i hoće otići na Zapad, a on ne želi s njom jer mora skrbiti o ocu koji ima Alzheimer. Kako Simin napušta kuću, Nader nalazi trudnu ženu po imenu Razieh koja će čuvati starca dok je on na poslu.

Jednog dana on se vrati kući i starca nađe polumrtvog na podu. K tomu, iz ladice nedostaju novci. Optuži Razieh za nemar i krađu, nastane naguravanje, a Razieh dan potom pobaci. Kako je plod imao više od šest mjeseci, po iranskom zakonu Nader može biti optužen za ubojstvo iz nehata. Raziehin muž traži krvarinu, Nader odbacuje krivnju, svi uključeni lažu, upliće se rodbina, a zla krv kulja.

U strahu od Boga

Iranski film često tematizira crne točke patrijarhalnog i teokratskog poretka, poput problema razvoda, položaja žene i šerijatskog sudovanja. Svi ti problemi - kojima se posebno zanimljivo bavio upravo utamničeni član ovogodišnjeg berlinskog žirija Jafar Panahi - prisutni su i u Farhadijevom filmu.

Ali, “Nader i Simin” film je daleko od tipične predodžbe o iranskom filmu koji nerijetko vezujemo uz sentimentalni, ruralni neorealizam. “Nader i Simin - razvod” izrazito je urbani film, brzog tempa, lišen sentimentalnosti. Zanimljiv je i odnos prema vjeri koji je dvoznačan: ocrtava se represija teokratskog društva, no nabožna Razieh priznaje istinu jer je strah božje kazne.

Apsudrdni humor

Sa simpatijama je primljen i drugi film konkurencije, “Future” Mirande July. Miranda July konceptualna je umjetnica koja je u film ušla i u nas distribuiranim “Ja, ti i svi koje znamo”. U “Future” nas opet vraća na sličan teren, u život kalifornijskih, poluboemskih tridesetogodišnjaka koji bi produžili adolescenciju i odgodili zrelost.

U ovom slučaju to su Jason i Sophie (nju glumi sama July), par ovisnika o internetu kojima se život promijeni kad odluče udomiti šepavu mačku. Štos je u tome što je mačka (i to mrtva) narator filma. Zapleta u filmu jedva da ima, ali je tu zato puno apsurdnog humora i bizarnih fantastičnih motiva.